poniedziałek, 22 października 2018

Dysfunkcja gruczołów Meiboma. Zapalenie brzegów powiek. Zespół suchego oka. Objawy i leczenie.

Dysfunkcja gruczołów Meiboma (MGD)

Ocenia się, że około 20 do 35% pacjentów cierpi na jedną z postaci MGD: zespół suchego oka, zapalenie brzegów powiek, jęczmień, gradówkę, suche oko związane ze stosowaniem soczewek kontaktowych lub po zabiegu laserowym. Jak zdiagnozować i jak postępować w przypadku wystąpienia tego zaburzenia narządu wzroku?
Dysfunkcja gruczołów Meiboma jest często postrzegana jako rozpoznanie niepotrzebne lub postawione "na odczepnego" kłopotliwym pacjentom. W rzeczywistości MGD występuje niezwykle często i im bardziej go szukamy, tym więcej przypadków odnajdujemy. MGD jest częstą przyczyną pierwotną różnych podrażnień oka. Uczucie suchości oka zgłaszane przez co czwartego pacjenta podczas wizyty u okulisty sprawia, że jest to najczęstsza dolegliwość, z którą stykają się specjaliści zajmujący się ochroną wzroku. Zapalenie powiek jest prawdopodobnie najczęstszą jednostką chorobową spotykaną w praktyce okulistycznej i optometrystycznej, przy czym często pierwotną przyczyną zapania jest MGD. Wiele cech klinicznych i objawów jest wspólnych dla suchego oka związanego z nadmiernym parowaniem filmu łzowego, zespołu suchości, łojotoku i kolonizacji przez gronkowca oraz nietolerancji soczewek kontaktowych. Zaburzenia te cechują często spotykane objawy, których wspólnym mianownikiem jest dysfunkcja gruczołów Meiboma.


Do czego służą gruczoły Meiboma

Aby zrozumieć, na czym polega dysfunkcja rzeczonych gruczołów, należy najpierw wspomnieć, jaką funkcję pełni produkowana przez nie wydzielina. Ma ona trzy podstawowe funkcje:
  • zapobieganie przelewaniu się łez na powierzchni gałki ocznej
  • tworzenie wodoszczelnej warstwy przy zamknieciu powiek
  • zapobieganie procesowi rozmiękczania powiek w wyniku oddziaływania filmu łzowego.

W zdrowym oku wydzielina z gruczołów Meiboma pełni najwyraźniej także inne funkcje. Siła każdego mrugnięcia powiek powoduje uwolnienie niewielkiej ilości oleistej wydzieliny na krawędziach powiek. Przy normalnym zamykaniu i otwieraniu powiek podczas odruchowego mrugania dochodzi do pokrywania wydzieliną powierzchni styku powieka - powieka oraz powieka - gałka oczna. Przy każdym mrugnięciu powierzchnia optyczna zostaje odświeżona, ponieważ wydzielina pełni funkcję "fizjologicznego płynu do mycia". Pozwala usuwać zanieczyszczenia i cząsteczki pyłu oraz utrzymywać powierzchnię optyczną w czystości.


Objawy MGD

Choć Heinrich Meibom, którego nazwiskiem nazwano gruczoły tarczkowe, opisał je szczegółowo w 1666 roku, dopiero niedawno ustalono dokładnie właściwości chemiczne gruczołów Meiboma. Oleista wydzielina tych gruczołów zawiera głównie estry steroli i woski oraz niewielką ilość kwasów tłuszczowych. Prawidłowa wydzielina ma temperaturę ciała ludzkiego. W przebiegu MGD następuje przejście wydzieliny ze stanu ciekłego do stałego, co oznacza, że oleista wydzielina zamienia się w gęsty tłuszcz. Właśnie ta zmiana odpowiada za objawy kliniczne dysfunkcji gruczołów Meiboma.


Zgęstniała wydzielina i pęcherzyki na krawędzi powieki
z wyrażnym unaczynieniem stanowią charakterystyczne
oznaki dysfunkcji gruczołów Meiboma

Mimo iż pacjenci często sami zgłaszają objawy okulistyczne, pytania zadane podczas wywiadu wprost pozwalają zazwyczaj ustalić jeden lub kilka objawów z poniższej listy:
  • bolesność
  • podrażnienie
  • uczucie piasku w oku
  • pieczenie
  • kłucie
  • chwilowe rozmycie obrazu ustępujące po kilkakrotnym mrugnięciu
  • lepkość
  • zmęczenie
  • przejściowe uczucie ciała obcego
  • nadmierne łzawienie
  • krótki czas czytania spowodowany dyskomfortem
  • stałe odczucie dolegliwości w oku
  • uczucie suchości oka.


Ujścia gruczołów Meiboma zatkane w wyniku dysfunkcji


Uważne zbadanie powiek, ich krawędzi i filmu łzowego na powierzchni rogówki jest niezbędne, ponieważ pozwala zauważyć wszystkie objawy MGD, jednak bardziej nasilone schorzenie można wykryć stosunkowo łatwo nawet bez użycia lampy szczelinowej.


Leczenie

Proces postępowania MGD składa się ze stadiów, które są do pewnego stopnia odwracalne. Jak w przypadku większości schorzeń zapalnych, objawy mogą być związane z aktywną postacią choroby lub trwałym uszkodzeniem na skutek wcześniejszego zapalenia. Celem terapii jest leczenie aktywnej choroby i tym samym zminimalizowanie ryzyka progresji oraz wystąpienia uszkodzeń krawędzi powiek, gruczołów tarczkowych i rogówki. Podstawą strategii leczenia jest zmiana stanu skupienia wydzieliny z gruczołów ze stałej lub półtłustej na mniej lepką o lepszej funkcji. Pozwala to złagodzić objawy zaburzenia i uzyskać nad nimi kontrolę. Tym samym dochodzimy do stosowania ciepłych okładów, których wpływ na wydzielinę nie ulega wątpliwości. Specjaliści ustalili, że prawidłowa temperatura powieki wynosi 33,4°C. Po zwiększeniu jej do około 38°C stwierdzono znaczący wzrost wytwarzanej wydzieliny. Na podstawie otrzymanych wyników potwierdzono krzyści płynące ze stosowania ciepłych okładów w celu poprawy wydajności gruczołów dotkniętych dysfunkcją.


Okłady

Większość szpitalnych oddziałów okulistyki, jak również duża liczba specjalistów zaleca stosowanie gorących i mokrych ręczników flanelowych. Jednak z racji, iż zalecane techniki wiążą się z pewnymi niedogodnościami i mogą być uciążliwe, wielu pacjentów słabo przestrzega powyższe zalecenia, przy czym większości z nich stosuje je nieprawidłowo lub zbyt rzadko, aby uzyskać zauważalne korzyści. Zazwyczaj wiąże się to z koniecznością kolejnych wizyt, podczas których pacjenci wyrażają swoje niezadowolenie z rezultatów leczenia. Wielu z nich podczas rozmowy przyznaje się, że nie stosowali się do zaleceń dotyczących terapii ciepłymi okładami, uskarżając się jednocześnie na niedogodność tej metody.



Leczenie dysfunkcji gruczołów Meiboma


Specjalistyczny kompres

Biorąc pod uwagę niedogodności podczas stosowania okładów z ręczników flanelowych, a także to, że wielu pacjentów nie umiało odpowiednio przygotować w domu kompresów lub zwyczajnie nie chciało im się usiąść dwa razy dziennie na 10 minut z miską ciepłej wody i ręcznikiem nakładanym na twarz, zrodził się pomysł opracowania bardziej nowatorskiego sposobu leczenia. Takiego, który byłby znacznie mniej pracochłonny i o wiele wygodniejszy. Chciano też wyeliminować jedną z podstawowych wad mokrego ręcznika - dość szybką utratę ciepła.


Mokry ręcznik flanelowy bardzo szybko traci ciepło


Rozwiązaniem miało być stworzenie prototypu kompresu rozgrzewającego z tkaniny wypełnionej ziarnami pszenicy. Miał on być łatwy w stosowaniu dzięki temu, że wystarczyło podgrzać go w kuchence mikrofalowej, którą posiada już praktycznie każdy. Wadą znów było to, że kompres szybko stygł, a pondato wydzielał mocny, nie do końca przyjemny zapach. Rozwiązaniem było nasycanie ziaren olejkami zapachowymi, jednak drażniły one oczy, przez co można było nabawić się zapalenia spojówek. Ponadto kompres z ziarnami pszenicy był dość ciężki oraz sztywny, przez co brakowało mu elastyczności pozwalającej dopasować jego kształt do twarzy. Remedium na powyższe niedogodności okazało się wynalezienie kompresu EyeBag, wypełnionego nasionami lnu, czyli siemienia lnianego. Ze względu na drobną budowę nasion, umożliwiły one przede wszystkim doskonałe dopasowanie kształtu kompresu do dowolnej budowy oczodołów. Dodatkowo siemię lniane nie wydziela żadnych zapachów, co było wadą wcześniejszych rozwiązań. No i przede wszystkim dość długo utrzymuje ciepło. Natomiast, żeby użyć kompres termiczny EyeBag, wystarczyło podgrzać go kilkadziesiąt sekund w kuchence mikrofalowej. Tym samym zostały wyeliminowane także niedogodności ze stosowaniem okładów z ręcznika, gdyż czas przygotowania okładu znacznie się skrócił, a komfort jego użycia przewyższa kilkukrotnie stosowanie mokrego ręcznika.



Po ośmiu minutach temperatura kompresu
utrzymuje się na wysokim poziomie


Warto zaznaczyć, jak zmieniła się wygoda użytkowania ciepłych okładów dla pacjentów, którzy wcześniej uskarżali sie na proces przygotowywania okładu i niechęć do jego robienia. EyeBag jest kompresem wielorazowego użytku, za każdym razem wystarczy tylko włożyć go do kuchenki mikrofalowej i podgrzewać go przez około 40 sekund na "dużej" mocy. I już, kompres gotowy do użytku! Dodatkowo EyeBag posiada z dwóch stron różne materiały, z jednej cienką warstwę srebrnego jedwabiu, która po podgrzaniu jest cieplejsza oraz z drugiej grubą warstwę zamszu, która jest odrobinę chłodniejsza. Pozwala to na zaczęcie stosowania okładu z czarnej, mniej rozgrzanej strony, która da poczucie większego komfortu, po czym po kilku minutach przełożyć kompres na srebrną stronę w celu przedłużenia procesu podgrzewania powiek.


Użytkowanie w podróży

A co zrobić, jeśli nie mamy mikrofalówki ani piecyka elektrycznego? Lub wyjeżdżamy na wakacje, a chcemy nadal mieć możliwość użytkowania EyeBaga? Na to też jest sposób. Niedawno w sprzedaży pojawił się jednorazowy kompres termiczny MGDRx EyeBag Instant (4 sztuki w zestawie). Wystarczy wyjąć go z saszetki i chwilę odczekać. Jest gotowy do użycia po 2-3 minutach od wyjęcia z opakowania. EyeBag Instant jest kompresem jednorazowego użytku i doskonale sprawdza się w podróży.





EyeBag Instant doskonale sprawdza się w podróży,
gdy nie masz dostępu do kuchenki mikrofalowej
i nie możesz użyć zwykłego EyeBaga. 

Obecnie sami okuliści, zamiast kompresów z mokrego ręcznika, polecają właśnie EyeBag z przeznaczeniem do leczenia dysfunkcji gruczołów Meiboma i zaburzeń powiązanych, przy których zalecane jest stosowanie ciepłych okładów. Na koniec warto wspomnieć jeszcze o korzyściach stosowania kompresu EyeBag na etapie badań produktu. Mianowicie po jego zastosowaniu stan 90% pacjentów poprawił się, przy czym 2/3 badanych podawało znaczne złagodzenie objawów. Nie pozostaje zatem nic, jak zamiana tradycyjnych ciepłych okładów z ręcznika na pozbawiony ich wielu wad kompres termiczny EyeBag. Zawsze to większa wygodna, zaoszczędzony czas i dużo mniejsza uciążliwość podczas stosowania okładów.

Jeśli masz jakieś pytania związane z kompresem i jego stosowaniem, napisz do nas, a nasz specjalista z chęcią odpowiemy na wszystkie Twoje pytania. Wystarczy kliknąć tutaj.

3 komentarze:

  1. Od lat sie z tym mecze. Byly rozne krople typu sztuczne lzy, leki na alergie, cieple kompresy, sterydowe masci. Nic nie pomgalo.

    Zaczalem w koncu pic rano na czczo siemie lniane. Miele w mlynku(mk6003) 2 lyzeczki siemienia. Zalewam goraca woda, dodaje miod lub sok i mieszam kilka min po czym wypijam taki kisiel codziennoe na czczo.

    To dziala na mnie lepiej niz cieple oklady, sztuczne lzy itp. Choc pewnie wyleczyc tego nie wylecze ale czuje duza ulge. Nuzenca nie mam wiec przyczyna jest gdzie indziej

    OdpowiedzUsuń
  2. Czy wypelnienie kompresu ma w tym wypadku jakies znaczenie? Czy EyeBag bedzie mial lepsze zastosowanie niz jakikolwiek zelowy kompres ktory mozna zarowbo podgrzewac jak i schladzac?

    OdpowiedzUsuń
  3. Dobrze wiedzieć o takich chorobach, jeśli chce się odbyć operację na usunięcie wady wzroku. ;)

    OdpowiedzUsuń